تاریخچه عشایر
شیوه زیست مبتنی بر کوچ از متقدم ترین اشکال حیات اجتماعی بشر است که تاکنون استمرار داشته است. بررسی های انجام شده نشان می دهد از گذشته های دور تاکنون، اشکالو متنوعی از الگوی زیست و معیشت مبتنی بر دامداری روستایی و عشایری در ایران برقرار بوده است. نظام دامداری و بهره برداری مردم روستایی از مراتع نسبتاً ثابت بوده و دام ها در برخی از ماه های سال در عرصه مراتع حریم همان روستا تعلیف می شدند اما نظام دامداری عشایر کوچنده، مبتنی بر دامداری متحرک بوده و بر اساس نظام کوچ و جابجایی فصلی بین قلمرو های ییلاقی و قشلاقی انجام می شده است.
براساس نتایج مطالعات سازمان برنامه و بودجه وقت در سال ۱۳۶۹، عشایر کوچنده کشور در حدود ۶۰ درصد از عرصه های سرزمینی ایران دارای قلمرو هستند و شیوه زندگی مبتنی بر کوچ و دامداری متحرک در بخش های زیادی از استان های کشور جریان دارد.
بر اساس نتایج چهارمین سرشماری عشایر کوچنده کشور که برای اولین بار به صورت ثبتی مبنایی در سال ۱۳۹۹ با همکاری سازمان امور عشایر ایران و مرکز امار ایران و تعاونی های عشایری انجام شد، جمعیت عشایر کوچنده ایران یک میلیون و ۱۱۵ هزار و ۴۱ نفر در قالب ۲۵۱ هزار و ۶۲۴ خانوار می باشد که در ۳۱ استان کشور استقرار دارند و با تولید ۲۰درصد از نیازهای پروتئینی کشور، از مولدترین اقشار جامعه به شمار می روند و نقش آنان در رخدادهای تاریخی و اجتماعی و فرهنگی و حفاظت از مرزهای کشور نیز دارای ارزش های فراوانی است که به عنوان نمونه می توان به نقش تاریخی و ممتاز ایلات و طوایف عشایری در مناطق مختلف در حفظ کیان کشور به ویژه در دوره های حملات مهاجمین و فترت بین تغییرات مکرر سلسله های حاکم و همچنین رشادت های آنان و تقدیم ده هزار شهید در هشت سال دفاع مقدس اشاره کرد.
تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، توجه چندانی به جامعه عشایری صورت نمی گرفت و بر اساس بررسی های صورت گرفته، در مجموع شاخص های توسعه (به غیر از شاخص باسوادی که در حدود ۱۲ درصد جمعیت ۶ ساله و بالاتر بود) در جامعه عشایری بین ۰ تا ۱۰ درصد بوده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با الهام از فرهنگ اسلامی و سیاست های عدالت محوری و محرومیت زدایی نظام جمهوری اسلامی و با مدیریت جهادی و کوشش های جهادگران وزارت جهاد سازندگی و سایر دستگاه های اجرایی، خدمات زیادی به جامعه عشایری در قالب طرح ارائه خدمات به کوچندگان و طرح عملیات اجرائی اسکان در زمینه های زیربنایی، آبرسانی، احداث راه، خدمات رفاهی، بهداشت و درمان، مخابرات و… انجام شده است.
با تصویب آیین نامه ساماندهی عشایر در سال ۱۳۸۴ در هیات دولت و ابلاغ آن و حضور فعال تر سایر دستگاه ها در مناطق عشایری، توسعه زیرساخت ها و خدمات رسانی به جامعه عشایری شتاب بیشتری گرفت که باعث رشد چشمگیر شاخص های توسعه در این مناطق شده است.
